Dodaj do tych potraw cytrynę, a efekt przejdzie najśmielsze oczekiwania

Na początek trochę historii. Kolebką cytryny jest południowo-wschodnia Azji, z której drzewko cytrynowe zostało sprowadzone najpierw do Mezopotamii (prawdopodobnie ok. V w. n.e.), a następnie około X wieku przeniesione przez Arabów do Palestyny i Egiptu. Europejczycy mieli się zetknąć z cytryną w średniowieczu, kiedy to owoce trafiły na Stary Kontynent i zaczęły być uprawiane w basenie Morza Śródziemnego. Do Ameryki miały się dostać podczas swych wypraw Krzysztof Kolumb. Dziś największe plantacje drzew cytrynowych znajdują się w Stanach Zjednoczonych, we Włoszech, Grecji, Hiszpanii oraz w Meksyku.

W naszej szerokości geograficznej cytryny doceniamy przez cały rok. Latem wykorzystujemy ich orzeźwiający smak, zimą dodajemy do ciepłych, rozgrzewających napojów. Jeśli chodzi o wartości odżywcze, cytryny są źródłem witaminy C i E, witamin z grupy B, beat-karotenu, potasu, magnezu, sodu i żelaza.

Powszechnie cytryny są cenione za wysoką zawartość witaminy C, za sprawą której mają wzmacniać odporność i wspomagać funkcjonowanie układu immunologicznego. Ponadto cytryny mają wspierać organizm w oczyszczaniu z toksyn - stąd polecane jest picie rozcieńczonego w wodzie soku z cytryny - napój ten ma wspierać detoksykację. Uważa się, że flawonoidy zawarte w cytrynie korzystnie wpływają na procesy trawienne, stąd przekonanie o korzystnym działaniu cytryn w dbaniu o szczupłą sylwetkę.  

Bogate w antyoksydanty owoce wspierają też organizm w walce z niedoskonałościami cery oraz trądzikiem. Dużo mówi się też o rozjaśniającym działaniu soku z cytryny, które jest wykorzystywane w produkcji kosmetyków. Wśród dobroczynnych działań cytryny warto też zwrócić uwagę na fakt, że jej sok dodany do ciepłej wody pomaga ograniczać objawy niestrawności. Cytryna stymuluje też produkcję żółci, a zawarty w niej potas jest pomocny w profilaktyce chorób układu krążenia. 

Cytryna jest więc nie tylko idealną przyprawą, która poprawia smak potraw, ma też różnorodne działanie wspierające nasz organizm. 

Pora więc na przyjrzenie się, w jakim towarzystwie jest najbardziej cenna, a z którymi produktami lepiej jej nie łączyć. 

Ponieważ cytryna (głównie sok, ale też skórka) wzmaga smak, a czasem również poprawia przyswajalność niektórych składników odżywczych, warto pamiętać, z czym wypada najlepiej.

Sok z cytryny + woda 

Lekko zakwaszona woda smakuje przyjemniej, nawadnia i dostarcza witamin obecnych w cytrynie (głównie witaminy C).

Cytryna + oliwa z oliwek 

To połączenie soku z cytryny i oliwy daje klasyczny dressing, który podkreśla smak potraw, szczególnie sałatek.

Cytryna + zioła (np. pietruszka, mięta, imbir) 

To połączenie wzbogaca smak i aromat potraw, jest często stosowane w kuchni śródziemnomorskiej. Genialnie sprawdza się też w napojach (gdy np. Połączymy cytrynę z imbirem i miodem).

Cytryna jako składnik marynat do mięsa i ryb 

Sok z cytryny znakomicie "zmiękcza" mięso, dodaje mu smaku i kruchości, świetnie wpływa na strukturę po upieczeniu lub usmażeniu. Pomaga też uwydatnić smak.

Cytryna w herbatach i napojach rozgrzewających 

Ważne, by nie dodawać jej do herbaty z liśćmi, ale gotowego naparu.

Niektóre połączenia soku z cytryny są problematyczne, szczególnie ze względów smakowych. Kwas cytrynowy może też popsuć strukturę niektórych składników potraw.

Nie łączymy cytryny z mlekiem i nabiałem - kwas cytrynowy powoduje zsiadanie się białek mleka, czyli jego warzenie.

Cytryny nie dodajemy też do bardzo gorących napojów lub potraw - zawarta w cytrynie witamina C jest wrażliwa na wysoką temperaturę, ulega rozkładowi podczas obróbki cieplnej.

Nie dodajemy cytryny do naparu herbaty z fusami, aby uniknąć powstawania cytrynianu glinu, który może być szkodliwy. Dodawanie soku z cytryny do napoju z fusami lub torebką herbaty, gdy jest gorąca, może powodować, że kwas cytrynowy wypłucze aluminium zawarte w fusach, tworząc cytrynian glinu.  Dlatego zawsze wyjmujemy saszetkę z herbatą lub odcedzamy liście przed dodaniem cytryny.

Z cytryną ogólnie lepiej nie przesadzać  - nadmiar kwaśnego soku może być bowiem szkodliwy dla szkliwa zębów, może nasilać zgagę, refluks i dolegliwości żołądkowe u wrażliwych osób. Sok z cytryn może też podrażniać błonę śluzową jamy ustnej. 

Co ważne, sok z cytryny może także wchodzić w interakcje z różnymi lekami, może także pogarszać dolegliwości związane z nadkwaśnością żołądka albo wrzodami.

Cytryna nie będzie też dobrze smakować w połączeniu z czerwonym winem albo potrawami, do których je dodajemy. Kwas cytrynowy może wchodzić w konflikt smakowy z taninami w winie, dając nieprzyjemną nutę smaków, lepiej więc unikać soku z cytrusa w takim zestawie.

Cytryna ma bardzo szerokie zastosowanie w kuchniach świata. Jest cenionym i niezastąpionym dodatkiem do zup, sosów, marynat, kremów, dań z mięsa, ryb, ryżu i makaronu, nie wspominając o desearch. Sprawdźcie, czy znaliście wszystkie pomysły na wykorzystanie cytryny!

Zupy

• Kremy z warzyw z nutą cytryny, np. krem z brokuła z dodatkiem odrobiny soku z cytryny na końcu, aby nadać świeżości.
• Rozgrzewające i sycące zupy z soczewicy czy dyni - bez cytryny ich smak byłby niepełny!
• Zupy rybne i z owoców morza - sok cytrynowy często dodaje się do rybnych bulionów.

Sosy, dressingi, marynaty

• Sos cytrynowy albo sos cytrynowo-maślany - to klasyczny dodatek do ryb, krewetek, drobiu: powstaje z połączenia masła, soku z cytryny i ziół.
• Marynata cytrynowo-ziołowa do mięsa (kurczaka, indyka, jagnięciny), robimy ją, łącząc sok z cytryny, oliwę, czosnek i zioła (rozmaryn, tymianek, oregano).
• Dressingi do sałatek, np. winegret cytrynowy (oliwa, sok z cytryny, sól, pieprz) lub sos jogurtowy z cytryną jako składnik sałatek warzywnych.
• Sos do makaronu np. makaron z kremowym sosem cytrynowym - czyli kremowy sos z odrobiną soku i skórki cytrynowej.

Dania mięsne i rybne oraz owoce morza

• Dorsz w sosie cytrynowym — smażona lub pieczona ryba polana sosem cytrynowym. 
• Kurczak w kremowym sosie cytrynowym to klasyczne danie, gdzie skropienie cytryną pod koniec dodaje świeżości i wydobywa smak. 
• Kurczak "Piccata" to włoskie danie, w którym kotlet kurczaka jest smażony i polany sosem z masła, soku cytrynowego, kaparów oraz białego wina.
• Ryby z grilla z cytryną - czyli totalna klasyka: kropimy filet świeżym sokiem z cytryny tuż przed podaniem dla aromatu.
• Kotlety schabowe i mięsa pieczone z sosem cytrynowym albo marynatą cytrynową.

Dania z ryżem oraz makaronem

• Risotto cytrynowe z łososiem to klasyka kuchni włoskiej, gdzie sok i skórka cytrynowa nadają risotto lekkości i podkreślają smak.
• Tagliolini al limone, czyli makaron w prostym sosie cytrynowym (np. masło + cytryna + parmezan + skórka z cytryny)
• Makaron z kurczakiem i cytryną, czyli delikatny sos z cytryną, czosnkiem, oliwą i pietruszką.

Sałatki

• Sałatki z cytrynowym dressingiem, np. sałatka ze świeżych warzyw (pomidor, ogórek, cebula) polana sosem z soku cytryny, oliwy i ziół.
• Sałatki owocowe: dodatek soku cytryny hamuje ciemnienie owoców (np. jabłka, banany) i dodaje cytrusowej nuty.

Desery i wypieki 

• Tarta cytrynowa z bezą - to klasyczny deser z kremem cytrynowym i warstwą bezy.
• Muffiny cytrynowe, babki cytrynowe, ciasta z cytryną.

Zobacz też:
Czy naprawdę nie można łączyć pomidora z ogórkiem? Ekspertka wyjaśnia

Pomidory jedz z oliwą, a maliny z gorzką czekoladą. Twoje zdrowie na tym zyska

Wspierają zdrowie komórek i są dobre dla serca. Z czym jeść pomidory, by były najzdrowsze?